W walońskim rolnictwie odnotowuje się niepokojący wzrost stosowania pestycydów zawierających związki Pfas, znane jako „wieczne zanieczyszczenia”. Substancje te, choć skuteczne w ochronie roślin, budzą poważne obawy naukowców ze względu na swoje długotrwałe negatywne oddziaływanie na środowisko oraz zdrowie ludzi i zwierząt.
Czym są Pfas?
Pfas to grupa trwałych związków chemicznych, które znalazły szerokie zastosowanie w różnych sektorach przemysłu, od tekstyliów po urządzenia medyczne. W rolnictwie są one składnikami pestycydów używanych w walce z chwastami, szkodnikami oraz chorobami roślin. Charakteryzują się wyjątkową odpornością na biodegradację, co sprawia, że przez dekady mogą pozostawać w glebie, wodzie i organizmach żywych.
W ostatnich latach udział pestycydów zawierających Pfas w stosowanych środkach ochrony roślin wzrósł w Walonii z 4% w 2010 roku do około 7% w 2022 roku. Substancje te są szczególnie wykorzystywane w uprawie ziemniaków, pszenicy ozimej, kukurydzy i buraków.
Najwięksi „konsumenci” pestycydów Pfas
Ziemniaki są jedną z upraw najbardziej zależnych od pestycydów zawierających Pfas. Rośliny te są podatne na choroby grzybowe, co wymusza częste stosowanie środków ochrony roślin. Jednym z najpopularniejszych pestycydów stosowanych w Walonii jest flufenacet, który w połączeniu z innymi substancjami, takimi jak diflufénican, stanowi istotne źródło zanieczyszczenia środowiska.
Zagrożenia dla środowiska
Pfas są określane mianem „wiecznych zanieczyszczeń” ze względu na swoją trwałość w środowisku. Ich mobilność sprawia, że mogą przenikać do wód gruntowych, atmosfery i ekosystemów odległych od miejsc aplikacji. Związki te kumulują się w organizmach żywych, wpływając na łańcuch pokarmowy, co prowadzi do utraty bioróżnorodności oraz długotrwałych skutków dla zdrowia ludzi.
Wśród produktów rozpadu pestycydów Pfas wyróżnia się TFA, który jest powszechnie wykrywany w wodach gruntowych w Walonii. Substancja ta, choć obecna w niewielkich stężeniach, może powodować trwałe zanieczyszczenie ekosystemów wodnych.
Wpływ na zdrowie człowieka
Badania nad toksycznością Pfas wciąż są rozwijane, ale już teraz istnieją dowody na ich wpływ na zdrowie człowieka. Substancje te mogą zakłócać działanie układu hormonalnego, prowadzić do uszkodzeń wątroby, podnosić poziom cholesterolu i zwiększać ryzyko wystąpienia niektórych nowotworów. Szczególne obawy budzi flufénacet, który został uznany przez europejskie instytucje za substancję zaburzającą gospodarkę hormonalną.
Jak ograniczyć ryzyko?
Eksperci podkreślają potrzebę ograniczenia stosowania pestycydów zawierających Pfas w rolnictwie. Unia Europejska rozważa wprowadzenie zakazu używania niektórych substancji, takich jak flufénacet, które generują trwałe zanieczyszczenia wód gruntowych. Jednocześnie prowadzone są badania nad opracowaniem bardziej zrównoważonych alternatyw dla tradycyjnych pestycydów.
W Walonii władze planują przeprowadzenie monitoringu gleby i wód w celu oceny skali problemu. Dodatkowo, zapowiedziano działania mające na celu edukację rolników i zmniejszenie zależności od pestycydów chemicznych.
Wnioski
W obliczu rosnących dowodów na szkodliwość pestycydów Pfas konieczne jest podjęcie zdecydowanych działań na rzecz ochrony zdrowia ludzi i środowiska. Wspieranie zrównoważonego rolnictwa, inwestowanie w alternatywne metody ochrony upraw i wprowadzenie surowszych regulacji mogą być kluczowe dla zmniejszenia negatywnego wpływu tych substancji na naszą planetę.
