W dniu 20 kwietnia 2025 roku przewodniczący partii CD&V, Sammy Mahdi, przedstawił w programie telewizyjnym VTM Nieuws propozycję przeprowadzenia kontroli finansowej dotyczącej wydatkowania środków publicznych przyznanych resortowi sprawiedliwości w poprzedniej kadencji parlamentarnej. Inicjatywa ta pojawiła się w następstwie niedawno przyjętego „porozumienia wielkanocnego” w gabinecie premiera De Wevera.
Chronologia wypowiedzi i stanowiska stron
Stanowisko przewodniczącego partii rządzącej
Podczas wywiadu telewizyjnego Sammy Mahdi wyraził przekonanie o konieczności weryfikacji sposobu wykorzystania funduszy publicznych przez poprzednie kierownictwo resortu sprawiedliwości. W ocenie przewodniczącego CD&V: „Przeprowadzenie takiego audytu jest absolutną koniecznością, gdyż poprzednia administracja pozostawiła wymiar sprawiedliwości w stanie całkowitego chaosu. Obecnie zmuszeni jesteśmy naprawiać zaistniałe szkody.”
Mahdi podkreślił, że pomimo znacznych środków finansowych przyznanych w poprzednim okresie budżetowym, obecny stan systemu sprawiedliwości wzbudza uzasadnione wątpliwości co do gospodarności i celowości ich wydatkowania.
Pozycja obecnej minister sprawiedliwości
Minister Annelies Verlinden, również reprezentująca ugrupowanie CD&V, zajęła zbieżne stanowisko w wywiadach udzielonych w ostatni weekend kilku czołowym tytułom prasowym. Verlinden przedstawiła konkretne dane liczbowe ilustrujące skalę problemu w systemie penitencjarnym.
Według informacji podanych przez minister, w momencie objęcia przez nią urzędu na początku lutego bieżącego roku, ponad 2000 osób prawomocnie skazanych nie otrzymało jeszcze nakazu osadzenia w zakładzie karnym. Minister poinformowała, że aktualnie liczba ta wzrosła do około 4000 przypadków.
Kontekst polityczno-administracyjny
W analizie przedmiotowej inicjatywy należy uwzględnić istotny aspekt polityczny: zarówno partia CD&V, jak i obecna minister sprawiedliwości Annelies Verlinden, wchodziły w skład poprzedniego rządu federalnego. Verlinden pełniła wówczas funkcję szefowej resortu spraw wewnętrznych, co nadaje jej obecnym wypowiedziom specyficzny kontekst interpretacyjny.
Sammy Mahdi odniósł się do tej okoliczności w następujący sposób: „Minister Verlinden zawsze dążyła do konstruktywnej współpracy międzyresortowej. Nie oznacza to jednak, że miała pełny wgląd w sposób realizacji zadań przez ówczesnego ministra sprawiedliwości w zakresie jego kompetencji.”
Zasadnicze problemy systemowe
Kluczowym elementem kontekstowym jest decyzja poprzedniego rządu dotycząca pełnego wykonywania kar pozbawienia wolności do trzech lat, przy jednoczesnym braku zapewnienia odpowiedniej infrastruktury penitencjarnej. Jak wskazała minister Verlinden, w okresie prowadzenia „spraw bieżących” jej poprzednik na stanowisku ministra sprawiedliwości zdecydował o zawieszeniu wykonania kar do pięciu lat dla określonych kategorii skazanych.
Implikacje budżetowe i administracyjne
Zgodnie z ustaleniami „porozumienia wielkanocnego” gabinetu De Wevera, resort sprawiedliwości kierowany obecnie przez Annelies Verlinden otrzyma dodatkowe środki finansowe przeznaczone między innymi na rozwiązanie problemu przeludnienia zakładów karnych.
Wnioski i perspektywy
Inicjatywa przeprowadzenia audytu środków przyznanych resortowi sprawiedliwości w poprzedniej kadencji wskazuje na potencjalne nieprawidłowości w gospodarowaniu finansami publicznymi. Jednocześnie stanowi element pozycjonowania politycznego partii CD&V, która mimo uczestnictwa w poprzednim gabinecie, dąży do zdystansowania się od odpowiedzialności za aktualny stan systemu sądownictwa i penitencjarnego.
Z analizy obecnej sytuacji wynikają następujące możliwe scenariusze rozwoju:
- Potencjalne zaostrzenie napięć w relacjach między ugrupowaniami koalicyjnymi obecnego i byłego rządu
- Zwiększenie nadzoru nad efektywnością wykorzystania środków finansowych przeznaczonych na reformę systemu sprawiedliwości
- Możliwe postępowania wyjaśniające dotyczące indywidualnej odpowiedzialności decydentów za obecny stan systemu penitencjarnego
W kontekście narastającego kryzysu związanego z przeludnieniem zakładów karnych i znaczącą liczbą niewykonanych orzeczeń sądowych, kwestia prawidłowości wydatkowania środków publicznych nabiera szczególnego znaczenia społecznego i może stanowić istotny element debaty publicznej w nadchodzących miesiącach.
