Koalicja Arizona sfinalizowała jedną z najbardziej kontrowersyjnych reform swojego programu rządowego. Po intensywnych negocjacjach zakończonych w piątkowy wieczór, podjęto decyzję o wprowadzeniu maksymalnego dwuletniego okresu pobierania zasiłku dla bezrobotnych. Reforma, określana przez ministra Davida Clarinvala jako „historyczna”, wprowadza fundamentalną zmianę w belgijskim systemie zabezpieczenia społecznego.
Harmonogram i mechanizm wdrażania
Proces implementacji reformy rozpocznie się w lipcu bieżącego roku, kiedy Narodowy Urząd Zatrudnienia (ONEM) wyśle zawiadomienia do wszystkich zarejestrowanych bezrobotnych. Od 1 stycznia przyszłego roku osoby pozostające bez pracy przez ponad dwa lata utracą prawo do zasiłku.
Początkowo reforma dotknie około 100 tysięcy długotrwale bezrobotnych. W kolejnych etapach mechanizm obejmie wszystkich spośród 320 tysięcy zarejestrowanych bezrobotnych, którzy nie podejmą zatrudnienia przez minimum trzy miesiące. Projekcje rządowe wskazują, że do początku 2028 roku w systemie zasiłków pozostaną wyłącznie nowi beneficjenci.
Analizy ekspertów sugerują, że minimum jedna trzecia osób wykluczonych z systemu zasiłków będzie zmuszona zwrócić się o wsparcie do lokalnych ośrodków pomocy społecznej (CPAS). W odpowiedzi na to wyzwanie rząd przewiduje utworzenie specjalnego funduszu o wartości kilkuset milionów euro na wsparcie tych instytucji.
Wyłączenia i wyjątki systemowe
Reforma przewiduje katalog wyłączeń, które umożliwią określonym grupom bezrobotnych kontynuowanie pobierania świadczeń pomimo przekroczenia dwuletniego limitu.
Pierwszą kategorią objętą wyjątkiem są osoby powyżej 55 roku życia posiadające udokumentowany staż pracy wynoszący obecnie 30 lat (przy minimalnym wymiarze 156 dni rocznie, z uwzględnieniem określonych okresów zrównanych), który od 2030 roku wzrośnie do 35 lat.
Drugą grupę stanowią osoby uczestniczące w szkoleniach przygotowujących do wykonywania zawodów deficytowych, pod warunkiem rozpoczęcia takiego kursu przed 1 stycznia przyszłego roku. Stałe wyłączenie, niezależne od daty rozpoczęcia szkolenia, będzie dotyczyć wyłącznie zawodów medycznych zmagających się z niedoborami kadrowymi. „W przypadku innych zawodów deficytowych przewidziano konsultacje międzyresortowe z regionami oraz partnerami społecznymi w ramach ONEM” – precyzuje federalny minister zatrudnienia David Clarinval.
Z reformy wyłączeni będą również artyści oraz osoby z niepełnosprawnościami. Minister Clarinval zapewnia, że status artysty pozostanie nienaruszony, a planowane kontrole skupią się wyłącznie na identyfikacji nadużyć. Planowane są również mechanizmy wyłączające krótkotrwałe okresy zatrudnienia z kalkulacji długości bezrobocia.
Nowe uprawnienia pracownicze
Istotnym komponentem reformy jest wprowadzenie „prawa do rezygnacji” z pracy bez utraty uprawnień do zasiłku dla pracowników z minimum dziesięcioletnim stażem zawodowym. „Rozwiązanie to umożliwi pracownikom płynne przechodzenie między stanowiskami i zapobiegnie sytuacjom, w których osoby chcące zmienić pracę, ale niemogące zrezygnować, decydują się na zwolnienie chorobowe” – wyjaśnia David Clarinval.
Dla osób, które utraciły zatrudnienie, przewidziano zwiększenie wysokości zasiłku – w pierwszym półroczu bezrobocia świadczenie wzrośnie o 10% w stosunku do ostatniego wynagrodzenia. Podniesiony zostanie również pułap zarobków uwzględniany przy kalkulacji świadczenia.
Kontekst szerszych reform ekonomicznych
Piątkowe porozumienie obejmuje również redukcję składek na ubezpieczenie społeczne dla niskich i średnich wynagrodzeń oraz ustanowienie górnego limitu składek dla najwyższych pensji. Łączny koszt fiskalny tych modyfikacji szacowany jest na miliard euro.
Reforma rynku pracy stanowi element komplementarny do równolegle wdrażanych zmian dotyczących osób długotrwale chorych, koordynowanych przez ministra zdrowia Franka Vandenbroucke’a.
Dokumenty legislacyjne zostały przekazane w sobotę do Rady Stanu. Po uzyskaniu opinii minister rozpocznie konsultacje z władzami regionalnymi i partnerami społecznymi, następnie projekt wróci do rządu w celu finalnego zatwierdzenia w drugiej połowie kwietnia lub na początku maja. Kolejnym etapem będzie procedura parlamentarna, która umożliwi wejście reformy w życie z dniem 1 stycznia przyszłego roku.
