Unijni decydenci zawarli w czwartek wieczorem porozumienie o historycznym znaczeniu dla ochrony zdrowia najmłodszych obywateli wspólnoty. Parlament Europejski, Komisja i Rada uzgodniły wprowadzenie do 2030 roku całkowitego zakazu stosowania tzw. „wiecznych zanieczyszczeń” (PFAS) oraz substancji zaburzających gospodarkę hormonalną w zabawkach.
Nowe rozporządzenie, które w najbliższych tygodniach przejdzie proces formalnej ratyfikacji, stanowi kluczowy element unijnej strategii na rzecz bezpieczeństwa chemicznego produktów konsumenckich.
Plan wdrażania regulacji
Przyjęty dokument przewiduje czteroipółletni okres dostosowawczy dla branży zabawkarskiej. Po jego upływie produkcja i wprowadzanie do obrotu na rynku wspólnotowym zabawek zawierających szkodliwe substancje chemiczne, w tym bisfenol A i związki PFAS, będzie zabronione.
Pascal Canfin, francuski europarlamentarzysta z frakcji Renew, zwraca uwagę na powszechność problemu: „Obecnie te niebezpieczne substancje występują w popularnych produktach jak zabawki kąpielowe, akcesoria plażowe czy gryzaki dla niemowląt. Przedostają się do organizmu dzieci poprzez kontakt z jamą ustną, skórą oraz drogi oddechowe”.
Regulacja obejmie również eliminację alergennych substancji zapachowych z zabawek przeznaczonych dla dzieci poniżej 36 miesiąca życia. Warto podkreślić, że wprowadzono wyjątki dla elementów konstrukcyjnych niedostępnych dla dzieci podczas normalnego użytkowania.
Kontekst polityczny i regulacyjny
Marion Walsmann, niemiecka eurodeputowana z Europejskiej Partii Ludowej, główna sprawozdawczyni dokumentu w Parlamencie, podkreśla dwojaki cel regulacji: „Nowe rozporządzenie wysyła jednoznaczny sygnał – zarówno w kontekście priorytetu ochrony zdrowia dzieci, jak i ustanowienia równych zasad konkurencji z producentami z państw trzecich, w szczególności z Chin”.
Parlamentarzystka zwraca uwagę na paradoks obecnej sytuacji: „Mimo że unijny rynek zabawek należy do najbezpieczniejszych globalnie, co piąty produkt wycofywany z obrotu ze względów bezpieczeństwa to właśnie zabawka”.
Przyjęte rozporządzenie wpisuje się w szerszą strategię Komisji Europejskiej, która zobowiązała się przedstawić do końca roku kompleksową rewizję prawodawstwa chemicznego REACH. Komisarz Jessika Roswall, odpowiadająca za politykę środowiskową, zapowiedziała również przedłożenie w 2026 roku projektu zakazu stosowania PFAS w przedmiotach codziennego użytku.
Naukowo potwierdzone zagrożenia
Substancje per- i polifluoroalkilowe (PFAS), liczące kilka tysięcy związków chemicznych, są powszechnie stosowane w przemyśle od połowy ubiegłego stulecia ze względu na unikalne właściwości hydrofobowe i antyadhezyjne. Jak wskazuje Europejska Agencja Chemikaliów, związki te systematycznie zanieczyszczają zasoby wodne i glebowe.
Badania naukowe dokumentują liczne negatywne skutki zdrowotne ekspozycji na PFAS, w tym podwyższone poziomy cholesterolu, zwiększone ryzyko nowotworów oraz zaburzenia płodności i rozwoju płodowego. Istnieją również dowody na ingerencję tych substancji w funkcjonowanie układu hormonalnego (szczególnie tarczycy) oraz odpornościowego.
Przyjęte rozporządzenie stanowi znaczący krok w kierunku realizacji europejskiej strategii na rzecz zrównoważonego rozwoju i ochrony zdrowia publicznego, jednocześnie ustanawiając nowe standardy bezpieczeństwa chemicznego na rynku wewnętrznym.
