Systemowa zapaść wymusza nadzwyczajne działania rządu
W miniony weekend system penitencjarny Belgii przekroczył bezprecedensowy próg – w 38 zakładach karnych na terenie kraju przebywa obecnie ponad 13 tysięcy osadzonych, podczas gdy infrastruktura więzienna dysponuje zaledwie 11 040 miejscami. Dane te uwzględniają wszystkie typy placówek, włączając domy zatrzymań oraz ośrodki przejściowe.
Mimo wdrożenia wcześniejszych środków nadzwyczajnych, zjawisko przeludnienia w zakładach karnych pogłębia się w alarmującym tempie. Według oficjalnych statystyk, dokładnie 13 018 osób przebywa obecnie za kratami. Sytuację komplikuje dodatkowo fakt, że ponad 700 skazanych korzysta z przedłużonego urlopu penitencjarnego, a wykonanie kary dla ponad 3 000 osób zostało zawieszone z powodu braku miejsc w placówkach.
Administracja penitencjarna otwarcie przyznaje, że „nigdy wcześniej w Belgii nie było tak wielu osadzonych”. Stan kryzysowy osiągnął poziom, przy którym 267 więźniów zmuszonych jest spać na materacach rozłożonych bezpośrednio na podłodze, pomimo podejmowanych prób optymalnej redystrybucji osadzonych pomiędzy różnymi placówkami na terenie całego kraju.
Legislacyjne próby rozładowania kryzysu
W reakcji na eskalację problemu, minister sprawiedliwości Annelies Verlinden przedstawiła wstępny projekt ustawy zawierającej pakiet rozwiązań tymczasowych. Proponowane środki obejmują wprowadzenie mechanizmów tymczasowych zwolnień oraz systemu dozoru elektronicznego dla osób skazanych na kary do trzech lat pozbawienia wolności, a także możliwość warunkowego zwolnienia na sześć miesięcy przed formalnym zakończeniem odbywania kary.
Strategia ministerstwa zakłada etapowe wdrażanie tych rozwiązań, co ma umożliwić kontrolowane zmniejszanie populacji więziennej przy jednoczesnym zapewnieniu partnerom wspólnotowym zdolności do obsługi zwiększonego napływu spraw związanych z systemem dozoru elektronicznego.
Minister Verlinden postuluje również konieczność zabezpieczenia dodatkowych środków budżetowych, które zrekompensowałyby wzrost obciążenia pracą zarówno w samych zakładach karnych, jak i w służbach centralnych. Istotnym elementem proponowanych działań jest także wzmocnienie bezpieczeństwa funkcjonariuszy służby więziennej, zarówno podczas wykonywania obowiązków służbowych, jak i w ich życiu prywatnym.
Strategiczny plan poprawy bezpieczeństwa w placówkach penitencjarnych
Federalna Służba Publiczna ds. Sprawiedliwości (SPF Justice) opracowuje kompleksowy plan działania skoncentrowany na kilku kluczowych obszarach:
- Przeciwdziałanie groźbom kierowanym przez osadzonych wobec personelu więziennego
- Specjalne procedury dla najbardziej agresywnych więźniów, obejmujące umieszczanie ich w celach o podwyższonym poziomie zabezpieczeń
- Systemy zapobiegania nielegalnej komunikacji i przemytowi przedmiotów zabronionych (w tym dronów i telefonów komórkowych)
- Implementacja zaawansowanych systemów wykrywania substancji psychoaktywnych, włączając wykorzystanie specjalnie szkolonych psów
- Program anonimizacji identyfikatorów personelu nadzorującego oraz wzmocnienie bezpieczeństwa na parkingach pracowniczych
- Szkolenia dla personelu w zakresie identyfikacji i neutralizacji urządzeń śledzących GPS
- Intensyfikacja kompleksowych kontroli realizowanych we współpracy z organami ścigania
W poniedziałek odbył się specjalny komitet konsultacyjny wysokiego szczebla, podczas którego omawiano przedstawione środki w atmosferze powszechnego niepokoju o stan belgijskiego więziennictwa.
Presja polityczna i poszukiwanie systemowych rozwiązań
Równolegle do działań ministerialnych, komitet zarządzający SPF Justice wystosował oficjalne pismo do premiera, informujące o krytycznym charakterze sytuacji i wnioskujące o pilne spotkanie. Problem przeludnienia i bezpieczeństwa w zakładach karnych został wprowadzony do centrum agendy rządowej.
W perspektywie najbliższych tygodni priorytetem będzie mobilizacja wszystkich zainteresowanych stron oraz wypracowanie konsensusu wokół pilnych oraz długofalowych rozwiązań, które pozwolą opanować bezprecedensowy kryzys penitencjarny w Belgii.
Eksperci z zakresu polityki karnej podkreślają, że obecna sytuacja stanowi nie tylko wyzwanie logistyczne i finansowe, ale również fundamentalny problem etyczny, dotykający kwestii praw człowieka oraz efektywności systemu resocjalizacji. Rosnąca presja na system penitencjarny może w konsekwencji wymusić głębokie reformy strukturalne w podejściu do polityki karnej państwa belgijskiego.
