Big Bang na rynku pracy: ambitne reformy koalicji Arizona

Nowy rząd, zwany potocznie „Arizona”, postawił sobie niezwykle ambitny cel – osiągnięcie 80-procentowej stopy zatrudnienia do 2030 roku. Aby to osiągnąć, koalicja stawia na trzy filary: elastyczność, wzrost wynagrodzeń i aktywizację rynku pracy. Poniżej przedstawiamy szczegółowy przegląd proponowanych reform oraz ich potencjalny wpływ na belgijski rynek pracy.

Cel: 80% zatrudnienia do 2030 – wielki zakład
Realizacja celu wymaga stworzenia około 550 tysięcy nowych miejsc pracy do 2029 roku, podczas gdy obecne prognozy zakładają jedynie 220 tysięcy. Aby zminimalizować lukę, rząd zamierza przeprowadzić kompleksowe zmiany w strukturze rynku pracy, włączając w to modyfikacje regulacji dotyczących m.in. godzin pracy, okresów wypowiedzenia oraz systemu wynagrodzeń.

Elastyczność jako podstawa zmian
Reforma rynku pracy opiera się na maksymalizacji elastyczności zatrudnienia. Do kluczowych zmian należą:

• Zmiany w systemie pracy nocnej i w dni świąteczne:
  Pracownicy wykonujący pracę nocną otrzymywać będą dodatek za pracę nocną dopiero od północy, a nie od godziny 20:00. Praktyki dotyczące dodatków za pracę w nocy pozostaną zgodne z zapisami układów zbiorowych, lecz zmiana ta ma wpłynąć na szersze stosowanie elastycznych godzin pracy.
• Reintrodukcja okresu próbnego:
  W ciągu pierwszych sześciu miesięcy zatrudnienia, okres wypowiedzenia zostanie skrócony do zaledwie jednego tygodnia, co ułatwi pracodawcom i pracownikom szybsze zakończenie współpracy, jeśli nie spełnia oczekiwań.
• Nowe formy zatrudnienia:
  W planach jest wprowadzenie pracy tymczasowej na czas nieokreślony oraz możliwość annualizacji czasu pracy, co oznacza rezygnację z obowiązku minimalnej liczby godzin tygodniowo. Dodatkowo, rozszerzone zostaną zasady funkcjonowania tzw. „flexijobs” oraz systemu pracy studenckiej – praca dla młodszych pracowników będzie możliwa już od 15. roku życia, przy limicie 650 godzin rocznie.
• Regulacja nadgodzin:
  System nadgodzin zostanie zmodyfikowany – przewidziano możliwość rozliczenia 180 godzin nadliczbowych na korzystnych warunkach podatkowych. Dla 360 godzin nadliczbowych w systemie dobrowolnym lub przy udzieleniu rekompensaty w formie czasu wolnego, pracownik otrzyma wynagrodzenie zgodne z zasadą „brutto odpowiada netto”. Aby zapobiec nadużyciom, korzystanie z tego rozwiązania będzie dostępne dopiero dla osób z co najmniej trzyletnim stażem pracy.
• Limit odpraw:
  Indemnity za rozwiązanie stosunku pracy zostanie ograniczona do maksymalnie 52 tygodni.

Wzrost wynagrodzeń – rewaloryzacja płac
Rząd zamierza wprowadzić reformy podatkowe, które mają bezpośrednio wpłynąć na wzrost wynagrodzeń netto pracowników. Główne założenia to:

• Zmniejszenie obciążeń podatkowych:
  Od 2027 roku planuje się zwiększenie kwoty wolnej od opodatkowania w wynagrodzeniach, obniżenie specjalnej składki na ubezpieczenie społeczne oraz wzmocnienie bonusu do pracy. Dzięki tym zmianom różnica między wynagrodzeniem a świadczeniami dla nieaktywnych zawodowo ma wzrosnąć o ponad 500 euro miesięcznie.
• Ograniczenie wzrostu świadczeń społecznych:
  Aby uniknąć sytuacji, w której świadczenia dla osób pozostających poza rynkiem pracy rosną szybciej niż wynagrodzenia, wprowadzone zostaną mechanizmy kontroli – m.in. norma alokacji świadczeń, która będzie kalkulowana na podstawie dochodów i statusu gospodarstwa domowego.

Aktywizacja – ograniczenie zasiłków i intensyfikacja działań
Reforma ma także na celu zmianę dotychczasowego systemu aktywizacji zawodowej, co przejawia się w następujących działaniach:

• Ograniczenie czasu trwania zasiłku dla bezrobotnych:
  Przyszłe zasiłki będą przyznawane maksymalnie na okres jednego roku, przy czym każda dodatkowa cztero-miesięczna praca zwiększy okres wypłaty o miesiąc – tak, że pięć lat zatrudnienia może skutkować prawem do dwóch lat zasiłku. Przerwy w zatrudnieniu będą zawieszać licznik okresu uprawniającego do zasiłków.
• Specjalne regulacje dla młodych i dla osób kończących karierę:
  Dla młodzieży skrócony zostanie okres oczekiwania na zatrudnienie (limit 156 dni) oraz zmniejszony zostanie okres przyznawania świadczenia integracyjnego do jednego roku. Osoby powyżej 55. roku życia będą na razie chronione – o ile posiadają odpowiedni staż pracy (30 lat, a od 2030 roku 35 lat), co dotyczy także form zatrudnienia na niepełny etat w późniejszym okresie kariery.
• Reforma systemu długotrwałej niezdolności do pracy:
  Belgia zmaga się z rosnącą liczbą pracowników dotkniętych przewlekłymi chorobami – przekraczającą 525 tysięcy. Rząd planuje wprowadzenie surowszych zasad monitoringu i aktywizacji:
  • Pracodawcy spoza sektora MŚP będą zobowiązani do pokrycia 30% kosztów wynagrodzenia przez pierwsze cztery miesiące chorobowego.
  • Po upływie sześciu miesięcy niezdolności do pracy możliwe będzie rozwiązanie stosunku pracy, co dotychczas następowało po dziewięciu miesiącach.
  • Zostanie zaostrzone monitorowanie przebiegu rehabilitacji – lekarze prowadzący będą musieli wystawiać certyfikaty określające możliwe zadania dla chorego, a placówki ubezpieczeń zdrowotnych będą rozliczane na podstawie wyników reintegracji.
  • Trzy dni chorobowego bez wymaganego zaświadczenia, wprowadzone przez poprzedni rząd, zostaną zniesione.

Podsumowanie
Reformy rynku pracy proponowane przez koalicję Arizona stanowią kompleksowy pakiet zmian, którego celem jest nie tylko zwiększenie elastyczności i konkurencyjności belgijskiego rynku pracy, ale także poprawa sytuacji finansowej pracowników i ograniczenie długotrwałego bezrobocia. Przez wprowadzenie modyfikacji w systemie pracy, podniesienie wynagrodzeń netto oraz restrukturyzację systemu zasiłków, rząd stawia na aktywizację zawodową i skuteczniejsze wsparcie dla osób pozostających poza rynkiem pracy. Jeśli zakładane zmiany zostaną skutecznie wdrożone, mogą one przyczynić się do osiągnięcia ambitnego celu 80% stopy zatrudnienia do 2030 roku, choć wyzwania związane z realizacją tego planu pozostają ogromne.