Sprawa trzech aktywistów ekologicznych z Liège nabrała nowego wymiaru prawnego. Sąd skierował pytanie prejudycjalne do sądu konstytucyjnego, by ustalić, czy działania oskarżonych można usprawiedliwić w kontekście pilności kryzysu klimatycznego. Decyzja ta ma na celu wyważenie między egzekwowaniem prawa karnego a koniecznością ochrony środowiska i promowania wolności wyrażania opinii.
Tło sprawy: działania aktywistów na rzecz klimatu
W nocy 9 sierpnia 2022 roku Philippe, Xavier i Niels, trzej aktywiści ekologiczni, zostali zatrzymani przez policję na Quai Timmermans w Liège, gdy demontowali reklamy promujące pojazdy elektryczne i hybrydowe. Dwa banery znajdowały się już w ich samochodzie. Celem ich działań było ponowne wykorzystanie materiałów podczas protestu przeciwko niewystarczającym działaniom na rzecz ochrony klimatu.
W pierwszej instancji sąd uznał oskarżonych za winnych kradzieży, ale jednocześnie ich uniewinnił, powołując się na honorowe motywy działania, brak przemocy, niewielką wartość skradzionych przedmiotów oraz minimalne naruszenie porządku publicznego. Sędzia podkreślił, że ich celem było zwrócenie uwagi społeczeństwa na pilność działań w sprawie kryzysu klimatycznego.
Dylemat sądowy: priorytety ekologiczne a prawo karne
Decyzja uniewinniająca wzbudziła szeroką dyskusję. Sąd w Liège podkreślił, że belgijskie prawo karne nie przewiduje przyczyn absolutoryjnych, które nie są wyraźnie zapisane w ustawie. Dlatego skierowano pytanie prejudycjalne do sądu konstytucyjnego, by ustalić, czy belgijskie przepisy są zgodne z celami europejskimi w zakresie ochrony środowiska.
Jednym z kluczowych zagadnień jest, czy można usprawiedliwić łamanie prawa w imię walki z kryzysem klimatycznym, który został uznany przez Unię Europejską za priorytetowy.
Reakcja aktywistów: „To ważny krok w debacie o klimacie”
Decyzja o skierowaniu sprawy do sądu konstytucyjnego została pozytywnie przyjęta przez oskarżonych. „To bardzo pozytywne” – mówi Xavier, jeden z aktywistów. „Sąd mógł nas skazać, ale wybrał kontynuację debaty rozpoczętej podczas pierwszego procesu. To pozwoli nam dalej mówić o pilności kryzysu klimatycznego i o tym, jak społeczeństwo powinno na niego reagować.”
Znaczenie tej sprawy dla przyszłości
Sprawa ta może stać się punktem zwrotnym w rozważaniach nad tym, jak system prawny powinien reagować na działania aktywistów w dobie kryzysu klimatycznego. Czy wolność wyrażania opinii i ochrona środowiska mogą być wystarczającym usprawiedliwieniem dla naruszenia przepisów prawa karnego?
Sąd konstytucyjny będzie musiał ocenić, czy belgijskie prawo dostosowuje się do priorytetów europejskich w walce z globalnym ociepleniem. Wynik tej sprawy może wpłynąć na sposób traktowania podobnych działań aktywistycznych w przyszłości.
Co dalej?
Postępowanie w sprawie aktywistów zostało wstrzymane do czasu wydania opinii przez sąd konstytucyjny. Decyzja tego organu może stać się istotnym precedensem, określając granice pomiędzy koniecznością ochrony środowiska a egzekwowaniem prawa. Sprawa ta jest dowodem na to, że kryzys klimatyczny nie dotyczy już tylko polityki czy społeczeństwa, ale coraz częściej staje się przedmiotem poważnych debat prawnych.
