Rok 2024 przyniósł znaczące różnice w cenach energii elektrycznej na rynkach hurtowych w Europie Zachodniej, zwłaszcza pomiędzy Francją a Belgią. Podczas gdy w poprzednich latach ceny energii w regionie (Francja, Belgia, Niemcy, Holandia) były zbliżone, w 2024 roku rozbieżności stały się wyraźne. Średnia cena energii elektrycznej we Francji wyniosła 58,02 euro za MWh, podczas gdy w Belgii było to 70,32 euro, a w Holandii i Niemczech odpowiednio 77,29 euro i 78,51 euro.
Co wpływa na ceny energii?
Ceny hurtowe stanowią około 40% końcowego rachunku za energię dla konsumentów. Dla gospodarstw domowych różnice w cenach mogą wydawać się niewielkie, ale dla przemysłu mają ogromne znaczenie. Ta przewaga cenowa może sprawić, że Francja stanie się bardziej atrakcyjnym miejscem inwestycji kosztem sąsiadów, takich jak Belgia.
Jednym z kluczowych czynników niskich cen we Francji była zwiększona produkcja energii elektrycznej przy jednoczesnym spadku konsumpcji przemysłowej. Produkcja energii jądrowej wzrosła o 12,5%, hydroelektrycznej o 40%, a odnawialnej również odnotowała wzrost. Dodatkowo, Francja eksportowała 89 TWh energii elektrycznej – ilość odpowiadającą rocznemu zużyciu Belgii. Jednak ograniczone możliwości eksportowe sprawiły, że nadwyżki produkcji pozostawały we Francji, co obniżyło ceny na tamtejszym rynku.
Problemy z wymianą energii
Belgijski regulator energii, CREG, wyraził zaniepokojenie różnicami w cenach, wskazując na ograniczone możliwości wymiany energii między krajami. Według CREG, gdyby przepustowość wymiany była wystarczająca, ceny mogłyby się wyrównać. Francuski regulator (CRE) nie zgadza się z tym, wskazując, że różnice wynikają raczej z warunków rynkowych niż problemów infrastrukturalnych.
Rola systemu ARENH we Francji
Francuska przewaga cenowa wynika również z systemu ARENH (Accès Régulé à l’Électricité Nucléaire Historique), który umożliwia przemysłowi zakup energii elektrycznej po stałej, bardzo konkurencyjnej cenie 42 euro za MWh. System ten ma jednak wygasnąć pod koniec 2025 roku. Jeśli po tej dacie francuski przemysł będzie musiał płacić ceny rynkowe, może to wpłynąć na konsumpcję i utrzymanie niskich cen na rynku hurtowym.
Algorytm ustalania cen
Ceny na rynkach hurtowych energii są ustalane na podstawie kosztów operacyjnych technologii wykorzystywanych w danym momencie. Najniższe koszty mają źródła odnawialne, takie jak energia wiatrowa i słoneczna. Gdy jednak do zaspokojenia popytu potrzebne są elektrownie gazowe, ceny rosną, ponieważ gaz jest głównym kosztem operacyjnym takich elektrowni.
Czy francuska przewaga się utrzyma?
Kluczowe pytanie brzmi, czy niskie ceny we Francji utrzymają się w dłuższej perspektywie. Jeśli przemysł francuski nie zwiększy konsumpcji, a nadwyżki produkcji pozostaną, Francja może nadal oferować konkurencyjne ceny. Jednak wygaszenie systemu ARENH i rosnące koszty inwestycyjne w energetyce jądrowej mogą zniwelować tę przewagę.
Wnioski
Rozbieżności w cenach energii elektrycznej między Francją a Belgią w 2024 roku wynikają z wielu czynników, w tym różnic w produkcji, konsumpcji i systemach regulacyjnych. Sytuacja ta może mieć długoterminowe konsekwencje dla konkurencyjności przemysłu w regionie, a przyszłe zmiany w polityce energetycznej będą kluczowe dla utrzymania równowagi na rynku europejskim.
