Belgia rozważa wprowadzenie czasowego ograniczenia wypłaty zasiłków dla bezrobotnych – rozwiązania, które od dwóch dekad z powodzeniem funkcjonuje w Niemczech. Obecnie Belgia jest jedynym krajem w Europie, gdzie świadczenia te można otrzymywać bezterminowo. Niemiecki model, oparty na połączeniu czasowych zasiłków z rozbudowanym wsparciem społecznym, osiągnął imponujące wyniki w aktywizacji zawodowej. Jednak czy jest to system bez wad?
Jak działa model niemiecki?
W Niemczech zasiłek dla bezrobotnych przysługuje przez ograniczony czas, zależny od długości zatrudnienia. Osoby, które pracowały krócej niż dwa lata, mogą korzystać z niego przez maksymalnie sześć miesięcy. Dla osób z dłuższym stażem okres ten wynosi rok, a dla bezrobotnych po 50. roku życia – dwa lata. Po wyczerpaniu prawa do zasiłku bezrobotni kierowani są do systemu pomocy społecznej, który jest ściśle powiązany z obowiązkowymi programami reintegracyjnymi.
„System stawia wymagania, ale też wspiera” – tłumaczy Beyhan Öztürk, bezrobotny z Akwizgranu, który po zakończeniu okresu zasiłkowego musiał zwrócić się o pomoc społeczną. „Muszę współpracować z dwoma doradcami – jeden zajmuje się kwestiami pracy, drugi pomocą społeczną. To wymagające, ale mają na celu mnie zmotywować i pomóc” – dodaje.
Wsparcie społeczno-zawodowe w praktyce
Podstawą niemieckiego systemu jest indywidualne podejście do osób bezrobotnych. „Najpierw skupiamy się na znalezieniu pracy, ale analizujemy też sytuację życiową klienta. Często problemem są dzieci i brak miejsc w przedszkolach czy szkołach, więc zaczynamy od rozwiązania tych przeszkód” – wyjaśnia Anna Emundts, pracownik socjalny w Jobcenter w Akwizgranie.
Takie zintegrowane podejście wymaga jednak znacznych nakładów finansowych. Niemieckie centra łączą funkcje pomocy społecznej z aktywizacją zawodową, co pozwala usuwać bariery stojące na drodze do zatrudnienia.
Rezultaty i wyzwania niemieckiego modelu
System przynosi wymierne efekty: Niemcy odnotowały w 2023 roku rekordowy poziom zatrudnienia, osiągając 45,9 miliona aktywnych zawodowo osób. Jednak rygorystyczne wymogi i sankcje dla osób, które nie spełniają określonych warunków, doprowadziły w niektórych przypadkach do marginalizacji społecznej i wzrostu ubóstwa. W odpowiedzi na krytykę niemiecki rząd podjął działania mające na celu złagodzenie najbardziej surowych aspektów systemu.
Co oznacza to dla Belgii?
Jeśli Belgia zdecyduje się na wprowadzenie podobnych rozwiązań, konieczne będzie opracowanie kompleksowego systemu wsparcia społecznego i aktywizacji zawodowej. Obecnie belgijskie Centra Pomocy Społecznej (CPAS) oferują różnorodne programy integracyjne, ale nie są one jednolite ani powszechnie dostępne dla wszystkich grup wiekowych.
Ograniczenie czasu pobierania zasiłków może pomóc zwiększyć aktywność zawodową, ale jednocześnie wymaga stworzenia skutecznych mechanizmów wspierających osoby, które tracą prawo do świadczeń. Kluczowe będzie znalezienie równowagi między wymaganiami a wsparciem, aby uniknąć ryzyka wykluczenia społecznego.
Belgijska debata nad tym tematem może stać się początkiem głębokich zmian w systemie świadczeń socjalnych, wyznaczając kierunek dla innych krajów europejskich.
